Etnisch Armeense inwoners van de Garabagh-regio in Azerbeidzjan verlaten het land sinds 19 september naar buurland Armenië.

De vrijwillige exodus van de Armeense bevolking wordt gefaciliteerd door de Azerbeidzjaanse autoriteiten via de grenspost Lachin. Na een onderbreking van de documentencontrole zijn ze met bussen en privévoertuigen vrij de grens met Armenië overgestoken. Bakoe heeft er ook voor gezorgd dat zij gratis brandstof kunnen tanken bij vijf benzinestations in Khankendi.

Het Armeense ministeriële kabinet meldde op 25 september dat de afgelopen week in totaal 2.906 burgers Garabagh hebben verlaten.

De vrijwillige migratie begon na de neutralisatie van de formaties van de Armeense strijdkrachten in Garabagh door het Azerbeidzjaanse leger. Op 19 en 20 september voerde het leger van Azerbeidzjan blitzkrieg-terrorismebestrijdingsmaatregelen uit om een einde te maken aan de illegale aanwezigheid van Armeense legereenheden binnen de landsgrenzen.

Kort na de overgave van de illegale troepen op 20 september ontvingen de Azerbeidzjaanse autoriteiten vertegenwoordigers van de Armeense minderheid in Garabagh om hun toekomst te bespreken. Bakoe diende toen plannen in voor hun reïntegratie in de lokale samenleving en garandeerde dat ze alle fundamentele rechten zouden krijgen.

In een toespraak tot de natie op 20 september kondigde president Ilham Aliyev opnieuw publiekelijk Bakoe’s visie met betrekking tot de Armeniërs van Garabagh aan, waarbij hij hen burgers van Azerbeidzjan noemde.

President Aliyev beloofde de Armeense minderheid in Garabagh onderwijs-, culturele, religieuze en gemeentelijke kiesrechten te geven. Bovendien onthulde hij plannen voor de sociaal-economische heropleving van de Azerbeidzjaanse gebieden die bewoond worden door etnische Armeniërs.

“Wij zijn hier klaar voor, en het Azerbeidzjaanse volk weet dit, en ik weet zeker dat het Armeense volk ook weet dat ik een man van mijn woord ben. Wij stellen dit voor, en ik hoop dat ons voorstel aanvaard zal worden. Dit voorstel is gebaseerd op logica, historische rechtvaardigheid, internationaal recht en toekomstige ontwikkeling en is berekend op toekomstige groei,” zei president Aliyev tijdens zijn toespraak tot de natie.

De meeste Armeense inwoners van Garabagh kozen er echter voor om de regio te verlaten in plaats van deel uit te maken van de multi-etnische Azerbeidzjaanse bevolking. Volgens gegevens van de Armeense regering is 95 procent van de Armeense minderheid in de regio van plan om te vertrekken.

Hoewel de regering van Azerbeidzjan van plan is om haar Armeense burgers in Garabagh te herintegreren, staat ze hun migratie naar Armenië niet in de weg. Bakoe heeft duidelijk haar aanpak aangekondigd: zij die blijven zullen worden omarmd; zij die vertrekken zullen worden uitgezwaaid.

Ondertussen, te midden van de aanhoudende exodus van Armeniërs uit Garabagh, werden hun vertegenwoordigers op 25 september opnieuw ontvangen door Azerbeidzjaanse functionarissen in de stad Khojaly. Naar verluidt gingen de gesprekken over kwesties met betrekking tot hun reïntegratie en voortzetting van de humanitaire maatregelen.

Echo’s uit het begin van de jaren 1990

Vandaag vindt in Khojaly een bijeenkomst plaats om de reïntegratie van etnische Armeniërs in de samenleving van Azerbeidzjan te vergemakkelijken. In 1992 werd in Khojaly een van de bloedigste bloedbaden van de 20e eeuw aangericht om de Armeense bezetting van het Azerbeidzjaanse land te vergemakkelijken.

Armeniërs verlaten Garabagh tegenwoordig voor een ander land dat vrij is van vervolging en druk. De Azerbeidzjanen kregen echter niet dezelfde kans, ondanks het feit dat ze probeerden hun huizen te verlaten naar naburige districten in hun thuisland. Alle kansen om te overleven werden hen ontnomen.

De genocide in Khojaly wordt beschouwd als een van de bloedigste massamoorden die Armenië tegen etnische Azerbeidzjanen heeft gepleegd tijdens de Eerste Karabach-oorlog in 1991-1994. De oorlog ontstond nadat Armenië kort na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie de Azerbeidzjaanse grenzen was binnengevallen. De bezette steden, dorpen en districten van Azerbeidzjan waren getuige van veelvuldige wreedheden tegen de burgerbevolking. Khojaly was het toppunt van massamoorden.

Op 25 februari, laat in de nacht, vielen Armeense strijdkrachten, gesteund door het Infanterie Garderegiment Nr. 366 van een toen ingestort Sovjetleger, de stad Khojaly aan, gelegen in de Karabach-regio van Azerbeidzjan. Als gevolg van de aanval doodden de Armeense strijdkrachten 613 etnische Azerbeidzjanen, waaronder 106 vrouwen, 63 kinderen en 70 ouderen, en namen ze nog eens 1.275 mensen in gijzeling. Nog eens 150 Azerbeidzjaanse burgers werden vermist en hun lot is tot op de dag van vandaag onbekend. In totaal raakten 487 mensen zwaargewond of verminkt, waaronder 76 kinderen.

Inwoners van Khojaly die aan de militaire invasie probeerden te ontsnappen, liepen in een hinderlaag van Armeense patrouilles en werden onmiddellijk gedood, gemarteld of vastgebonden en dood achtergelaten midden in de ijskoude velden.

Rory Patricks, een Britse journalist van Front Line News, was een van de vele mediavertegenwoordigers die naar Khojaly vlogen om de massamoord op etnische Azerbeidzjanen te onderzoeken. De verslaggever heeft vervolgens een beeld geschetst van het landschap in de veroverde stad en gezegd dat de gruweldaad in Khojaly in de ogen van de wereldgemeenschap door niets gerechtvaardigd kan worden.

“… waar de journalisten nauwelijks per helikopter werden overgebracht, zag ik tientallen verminkte lijken. Dit waren geen verdedigers van Khojaly, maar burgers van deze Azerbeidzjaanse stad – kinderen, vrouwen en oude mensen die van dichtbij neergeschoten werden door de moordenaars, die [burgers] probeerden Aghdam binnen te dringen door het massale vuur van de Armeense gewapende formaties,” citeerde de krant Vishka Patricks in maart 1992.

De bloedige gebeurtenissen in Khojaly en in de andere gebieden van Azerbeidzjan leidden tot de dood van meer dan 30.000 Azerbeidzjanen en de verdrijving van 700.000 anderen in een brutale etnische zuiveringscampagne uitgevoerd door Armenië. Ongeveer 4.000 Azerbeidzjanen werden vermist tijdens de Eerste Karabach Oorlog. Er wordt algemeen aangenomen dat de overgrote meerderheid van hen systematisch werd gedood en begraven in massagraven door Armeense troepen.

Dergelijke graven zijn tot nu toe ontdekt in de stad Shusha, in de dorpen Bashlibel in Kalbajar, Edilli in Khojavand, Farrukh in Khojaly, Sarıjali in de regio Aghdam, Seyidahmadli in de regio Fuzuli en andere nederzettingen in de genoemde regio’s. De ontdekte massagraven en menselijke resten getuigen van wrede martelingen van de Azerbeidzjaanse gevangenen voordat ze massaal werden vermoord en begraven.

Referentie: Mushvig Mehtiyev voor Caliber.az