Azerbeidzjan heeft de afgelopen jaren de economische samenwerking met Oost- en Zuid-Europese landen geïntensiveerd. De prioriteit van deze vector voor Bakoe is zeer gerechtvaardigd: het is deze regio die de basis moet worden van een langetermijnstrategie voor de export van “blauwe brandstof” via de “zuidelijke gascorridor” (SGC). Er wordt al tweeënhalf jaar Azerbeidzjaans gas geëxporteerd naar Italië, Griekenland en Bulgarije, en vanaf januari 2023 wordt er ook geleverd aan Roemenië. In de nabije toekomst zal het aantal EU-landen dat Azerbeidzjaans gas ontvangt aanzienlijk toenemen. Hongarije is het volgende land op deze lijst: onlangs is de Staatsoliemaatschappij van Azerbeidzjan (SOCAR) begonnen met het pompen van de eerste 50 miljoen kubieke meter gas in de Hongaarse gasreservoirs.

De energiecrisis in Europa, veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne en verergerd door de sancties die het collectieve Westen en Rusland de afgelopen anderhalf jaar hebben opgeworpen, heeft het belang van koolwaterstoffen voor de energiezekerheid van de Oude Wereld duidelijk aangetoond.

Het afgelopen jaar heeft de EU veel gedaan om de gevolgen van de energiecrisis te verzachten: er worden terminals voor vloeibaar aardgas gebouwd in EU-havens, de aardgasaankopen van Afrikaanse landen worden verhoogd, de capaciteit in de nucleaire en alternatieve energiesector wordt opgevoerd, enz.

In april vorig jaar heeft de EU ook een energieplatform opgericht om gezamenlijk aardgas en LNG in te kopen om de energievoorziening veilig te stellen en de toegang van de EU tot goedkope energie, bundeling van de vraag en een efficiënter gebruik van de gasinfrastructuur te waarborgen. Het resultaat van dit werk is dat de ondergrondse gasopslagfaciliteiten (UGS) in Europa al voor het stookseizoen beter gevuld zijn – vandaag zijn ze al voor ongeveer 80 procent gevuld.

“Hoewel het volume van het geaccumuleerde gas niet alle behoeften van de EU-landen dekt, geeft dit ons het vertrouwen dat we de winter zonder Russisch gas zullen kunnen overleven als de levering ervan door Moskou wordt stopgezet. We zijn goed voorbereid en klaar voor elk scenario – de EU is verenigd en we hebben betrouwbare partners die we kunnen vertrouwen,” zei EU-commissaris voor Energie Kadri Simson onlangs.

Het is duidelijk dat een van Europa’s meest betrouwbare partners in het diversifiëren van de aardgasvoorziening Azerbeidzjan is, dat in juli 2022 een Memorandum van Strategisch Energiepartnerschap met de EU ondertekende. Volgens dit document moet de aardgasexport van Azerbeidzjan tegen het einde van 2027 verdubbeld zijn tot meer dan 20 miljard kubieke meter, wat de dekking van de gastoevoer naar nieuwe landen zal vergroten. Daartoe is de bouw van nieuwe interconnectoren, de modernisering van compressorstations en gasdistributienetwerken in de landen van Zuidoost-Europa, waar Azerbeidzjaans gas nog moet komen, onlangs versneld. Volgens sommige prognoses zal Azerbeidzjan tegen 2030 in staat zijn om de gasleveringen te vergroten en aan de Europese vraag naar gas te voldoen van de huidige 2% tot ongeveer 10-15%.

Dit alles is grotendeels mogelijk geworden dankzij het SGC-project dat samen met Türkiye en de EU is uitgevoerd en waarbij een geïntegreerd pijpleidingsysteem van 3500 kilometer is aangelegd, dat een historische prestatie is geworden en een belangrijk instrument om de energiezekerheid van Europa en de energiediversificatie in het algemeen te waarborgen. Vandaag de dag wordt er Azerbeidzjaanse “blauwe brandstof” geëxporteerd naar Italië, Griekenland, Bulgarije en Roemenië, en dit jaar zal deze aanvoer naar verwachting oplopen tot ongeveer 12 miljard kubieke meter. Volgens TAP AG, de exploitant van de Trans Adriatic Pipeline (TAP), die deel uitmaakt van het South Gas Pipeline System, is er in januari-juni van dit jaar al 6,3 miljard kubieke meter Azerbeidzjaans aardgas door het TAP-systeem gepompt. Vijf miljard kubieke meter daarvan werd naar Italië gestuurd, 0,4 miljard kubieke meter naar Griekenland en ongeveer 0,8 miljard kubieke meter naar Bulgarije. In totaal is er sinds de lancering van dit gaspijpleidingensysteem op 31 december 2020 tot nu toe 25,8 miljard kubieke meter gas via TAP naar Europese landen getransporteerd.

“In de afgelopen anderhalf jaar hebben meer dan 10 landen Azerbeidzjan benaderd met het verzoek om de gasleveringen te vergroten of te starten. En ik heb er alle vertrouwen in dat de geografie van onze export zich zal uitbreiden, omdat de vraag naar Azerbeidzjaans gas toeneemt en we aan de behoeften van al onze vrienden willen voldoen, waarbij we de verzoeken natuurlijk coördineren met de marktkansen,” zei de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev. Het staatshoofd voegde eraan toe dat Azerbeidzjan verwacht dit jaar nog gasleveringen aan Hongarije en Servië te kunnen starten, mits alle werkzaamheden volgens schema worden voltooid en de geplande interconnectoren en andere infrastructuur op tijd worden aangelegd.

Op 2 juni 2023 tekenden SOCAR en zijn partner MVM CEEnergy, de grootste Hongaarse groothandelaar in aardgas, een contract voor het transport van 100 miljoen kubieke meter gas. Het genoemde contract is een eenmalige transactie en voor de leveringen zal gebruik worden gemaakt van bestaande infrastructuur. Aanvankelijk werd verwacht dat de leveringen in het vierde kwartaal van dit jaar zouden beginnen, maar de uitvoering van de verbintenis is versneld.

“Er is goed nieuws: het Azerbeidzjaanse staatsoliebedrijf SOCAR is begonnen met het pompen van de eerste partij van 50 miljoen kubieke meter gas in Hongaarse gasopslagfaciliteiten, in overeenstemming met het contract,” schreef de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken en Handel Péter Szijjártó vrijdag op zijn Facebookpagina. – De afgelopen anderhalf jaar heeft Europa voortdurend te maken gehad met een ernstige energiecrisis – de prijzen zijn omhooggeschoten door sancties en de gebruikelijke leveringsroutes werken niet. Desondanks is de energievoorziening van Hongarije altijd stabiel gebleven”.

Zoals de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken eerder opmerkte, zijn er onderhandelingen gaande over verdere samenwerking met Azerbeidzjan op het gebied van gas en hebben de twee landen een gemeenschappelijk politiek standpunt over het sluiten van een langetermijncontract voor de levering van één of twee miljard kubieke meter gas per jaar. Dergelijke kansen zullen zich voordoen wanneer de Nis-Dimitrovgrad – Bulgarije-Servië Interconnector Gas Pipeline (IBS) binnenkort is voltooid en de interconnectie van de Servische en Bulgaarse gastransmissiesystemen het technisch mogelijk zal maken om grotere hoeveelheden Azerbeidzjaans gas naar Hongarije te exporteren.

Ongetwijfeld zullen deze inspanningen binnenkort worden gerealiseerd en zal er een langetermijnlevering van Azerbeidzjaans gas aan andere regio’s in Europa tot stand worden gebracht.

Het memorandum van overeenstemming over samenwerking tussen SOCAR en haar partners, gastransmissiesysteembeheerders – het Bulgaarse “Bulgartransgaz”, het Roemeense “Transgaz”, het Hongaarse “FGSZ” en het Slowaakse “Eustream” – dat in april van dit jaar werd ondertekend, dient als bewijs hiervan. Het memorandum definieert de samenwerkingsgebieden voor de levering van extra gasvolumes uit Azerbeidzjan aan Europa via de gemoderniseerde Solidarity Ring (STRING).

Het STRING-systeem is geïnitieerd door Bulgarije en ondersteund door de Europese Commissie (EC) om de zekerheid van de aardgasleveringen aan de Europese Unie te vergroten, met name aan de landen in Zuidoost- en Centraal-Europa. De landen die deelnemen aan het STRING-project beschikken over ondergrondse gasopslagfaciliteiten en een uitgebreid netwerk van pijpleidingen, waardoor de uitvoering van het Solidarity Ring-initiatief de Europese energiezekerheid zal versterken en Azerbeidzjan in staat zal stellen de gasexport naar meer Europese landen, waaronder Slowakije, Tsjechië en Polen, op te voeren.

Referentie: Khazar Akhundov voor Caliber.az