Na een lange periode van onstabiele vraag en prijsvolatiliteit is er weer een stijging van de olieprijs op de wereldmarkt. Op 6 september overschreed de prijs van oktoberfutures voor Brent voor het eerst sinds november 2022 de grens van $90 per vat op de Londense ICE Futures-beurs.

Experts schrijven deze trend toe aan de plannen van Saoedi-Arabië en Rusland om de vrijwillige productiebeperkingen tot het einde van het jaar te verlengen, evenals aan de groeiende vraag naar brandstof in China en de inspanningen van OPEC+ om de productie te optimaliseren. En hoewel experts van de internationale oliehandelaar Gunvor een scherpe daling van de vraag in 2024 voorspellen, wordt verwacht dat de hoge prijzen tot het einde van dit jaar zullen aanhouden. Ondertussen zijn de marktvraag en de stijgende prijzen voor Azeri Light olie gunstig voor de grondstoffenindustrie.

Sinds eind vorig jaar zijn twee tegengestelde trends op de wereldwijde grondstoffenmarkt met elkaar in botsing gekomen. Aan de ene kant hadden Europa, Noord-Amerika, Japan en een aantal andere landen in de regio Azië-Stille Oceaan (APR) te maken met negatieve processen in de economie die verband hielden met de zich ontwikkelende wereldwijde recessie.

De daling van de BBP-groei werd beïnvloed door de strijd tegen de inflatie, waardoor de centrale banken van de belangrijkste landen ter wereld gedwongen werden om de discontovoet sterk te verhogen. Als gevolg daarvan leidde de stijging van de leenkosten tot een vertraging van de investeringen, een tragere productie en een verminderde vraag naar koolwaterstoffen, wat de stijging van de olieprijzen natuurlijk afremde.

Aan de andere kant werd de grondstoffenhandel aanzienlijk beïnvloed door de daling van het olieaanbod, vooral gezien het besluit van OPEC+ in april 2023 om de olieproductie tegen het einde van dit jaar met 1,66 miljoen bpd (barrel per day) te verlagen en de overeenkomst van de kartelleden in juni om de productie vanaf 2024 met nog eens 1,4 miljoen bpd te verlagen.

Meer in het algemeen zijn de gevolgen van de onderfinanciering van de oliesector na de energiecrisis van 2014-2018 voelbaar. In de afgelopen negen jaar is de olieproductie van Venezuela bijvoorbeeld met 75% gedaald door technische problemen in de industrie.

Volgens Bloomberg liep de productie in juli ook terug bij het grote El Sharara-veld in Libië en sloot de grootste olieterminal van Afrika in Nigeria wegens technische problemen. De druk van sancties op de Russische oliesector leidt ook tot productieverlagingen, een beperking van de exploratie en het boren van nieuwe putten, en volgens sommige bronnen kan de daling in de Russische olie-industrie in 2023-2024 oplopen tot 30%.

In de eerste helft van 2023 hielden de bovenstaande factoren de oliemarkt onderling in evenwicht, er werd een hoge volatiliteit waargenomen, maar de prijzen varieerden binnen een kleine amplitude van $72-78. Na een lange periode van prijsschommelingen in 2023-2024 is de prijs echter weer gedaald. Na een lange periode van prijsvolatiliteit begon in juli echter het proces van geleidelijke groei van de vraag naar olie in China en een aantal andere landen. Tegelijkertijd had de factor van het dalende aanbod een impact.

Sinds 5 september is de grondstoffenmarkt gestaag gegroeid: Brent ruwe olie steeg voor het eerst sinds november vorig jaar boven de $91 per vat door het nieuws over de plannen van Saoedi-Arabië om zijn vrijwillige productieverlaging van 1 miljoen bpd te verlengen tot eind 2023. Op dezelfde dag zei Alexander Novak, vice-premier van Rusland, dat Rusland ook bereid was om zijn vrijwillige verlaging van de olietoevoer naar de wereldmarkten (met 300.000 bpd) te verlengen tot het einde van dit jaar.

Op de internationale conferentie van vertegenwoordigers van de olie-industrie (APPEC) die deze week in Singapore werd gehouden, zei Gary Ross, hoofd van de investeringsmaatschappij Black Gold Investors LLC, dat de olieprijzen tegen het einde van 2023 kunnen blijven stijgen in het bereik van $90-100 per vat tegen de achtergrond van de groei van de toeristische activiteit in China en de beperking van de productie door OPEC+ landen.

Volgens de expert bevindt het binnenlandse luchtverkeer in het Midden-Koninkrijk zich al op 110 procent van het niveau van vóór de pandemie (voorspoedig 2019), terwijl het internationale verkeer zich heeft hersteld tot 75 procent van het niveau van vóór de pandemie.

Met name in China zal de vraag naar vliegtuigbrandstof naar verwachting aanzienlijk toenemen, naar schatting met zo’n 500.000 vaten per dag alleen al in dat land; de activiteit op de weg is ook erg hoog, vooral omdat langeafstandsreizen overwegend met voertuigen op benzine worden gemaakt. “De benzineverkoop in China was deze zomer duizelingwekkend, de mensen rijden en het niveau van de vraag in vergelijking met vorig jaar zal indrukwekkend zijn,” zegt Gary Ross.

Of de Chinese factor een bepalende factor zal worden voor het handhaven van een stabiele vraag naar olie op de korte en nog meer op de middellange termijn, is een retorische vraag. Het agentschap Bloomberg meent, onder verwijzing naar experts van de internationale oliehandel Gunvor, dat een verdere groei van de olieprijzen bedreigd wordt.

Zo meent Frederic Lasser, hoofd van de afdeling Global Research and Analysis van Gunvor, dat de ineenstorting van de marktvraag als gevolg van de recessie in ‘s werelds grootste economieën (voornamelijk de EU en de VS) de prijs van Brent-olie in de komende zes maanden kan doen dalen tot 71-72 dollar per vat. De expert geeft toe dat een dergelijk scenario al in het eerste kwartaal van 2024 mogelijk is, zelfs zonder grote veranderingen in de fundamentele factoren of het evenwicht tussen vraag en aanbod.

Hoe dan ook, het ziet er naar uit dat de oliemarkt het lopende jaar zal afsluiten met een prijsstijging. Bovendien zijn er, naast de toegenomen vraag op de zeer ruime Chinese brandstofmarkt, andere processen op regionaal niveau die wijzen op een vermindering van het aanbod.

Met name de grootste oliehub in de Italiaanse haven van Augusta op Sicilië, waar tankers ruwe olie en olieproducten aanvoerden uit Afrika, het Midden-Oosten, inclusief Azerbeidzjan (vervolgens werden de oliegrondstoffen gedistribueerd naar terminals en raffinaderijen in Europa), zag onlangs het aanbod afnemen, een soort lokaal tekort ten opzichte van het gebruikelijke aanbod.

Aan de andere kant neemt de activiteit van oliehandelaren in het Zwarte Zeegebied af: de toegenomen aanvallen van Oekraïense drones op de Russische haven Novorossiysk sinds deze zomer hebben een zeer negatieve invloed gehad op het werk van de grootste regionale olieterminal die in deze haven ligt.

De risico’s van internationale transportbedrijven nemen toe en de verzekeringskosten stijgen mee. Het aantal tankers dat in de Zwarte Zee vaart en klaar is om te laden in de haven van Novorossiysk neemt navenant af.

Al het bovenstaande heeft een negatief effect op de wereldwijde oliemarkt, waardoor het aanbod ten opzichte van de vraag begint te krimpen. Al in de eerste tien dagen van augustus werd in de maandelijkse prognose van de Energy Information Administration (EIA) van het Amerikaanse ministerie van Energie opgemerkt dat het wereldwijde verbruik van olie en vloeibare koolwaterstoffen in 2023 101,19 miljoen bpd zal bedragen, waardoor de schatting van de vraag naar olie in 2022 met nog eens 1,76 miljoen bpd werd verhoogd ten opzichte van de cijfers van vorig jaar.

Het Internationaal Energieagentschap (IEA) verhoogde op zijn beurt zijn voorspelling voor de wereldwijde vraag naar olie in 2023 met nog eens 2,2 miljoen bpd tot 102,2 miljoen bpd, en schreef dit toe aan een groei van de vraag in China van meer dan 70 procent.

Het is opmerkelijk dat Azerbeidzjan een duidelijke begunstigde is van de processen die plaatsvinden op de oliemarkt: zelfs als de gemiddelde jaarprijs van Brent niet de $100 bereikt, maar binnen het bereik van $80-90 blijft, is dit een vrij comfortabel scenario voor Azerbeidzjan, waar tijdens de herziening van de begrotingsparameters in juni de basisolieprijs in de staatsbegroting voor 2023 $60 per vat bedroeg.

De afkapprijs in de begroting is dus nog steeds lager dan de gemiddelde wereldolieprijs, waardoor aan de inkomstenkant van de staatsbegroting ruimschoots aan de verplichtingen wordt voldaan en de inkomsten uit de export in het Staatsoliefonds worden gereserveerd.

Azerbeidzjan blijft ook winst maken door de huidige stijging van de olieprijzen: sinds woensdag is de prijs van een vat Azerbeidzjaanse lichte olie gestegen tot 96,42 dollar. Zelfs als we rekening houden met het feit dat momenteel bijna het hele volume binnenlandse olie wordt geëxporteerd via de Baku-Tbilisi-Ceyhan (BTC) pijplijn in de vorm van BTC-mengsel (de pijplijn verwerkt ook transitolie uit Turkmenistan en Kazachstan), zal de exportwinst van ons land aanzienlijk toenemen, vooral omdat de premie voor BTC-mengsel in Ceyhan momenteel meer dan $5,3 bedraagt ten opzichte van de marktprijs van Brent.

De wereldwijde stijging van de olieprijzen draagt indirect bij aan de verbetering van de marktbeoordelingen en kredietindicatoren van de Staatsoliemaatschappij van Azerbeidzjan (SOCAR). Zo heeft Moody’s Investors Service (Moody’s) onlangs de Baseline Credit Assessment (BCA) van State Oil Company of the Azerbaijan Republic (SOCAR) verhoogd van ba3 naar ba2. Tegelijkertijd heeft Moody’s de CFR-rating (Corporate Family Rating) van SOCAR bevestigd op Ba1.

Al deze parameters weerspiegelen de verbeterde financiële en kredietprestaties van SOCAR tegen de achtergrond van gunstige olie- en gasmarktomstandigheden, waardoor SOCAR cash genereert en een goede liquiditeit heeft.

Referentie: Caliber.az