De bijdrage van Azerbeidzjan aan de energiezekerheid in de Balkan Hervindt momentum

Op 14 november 2023 ondertekenden Azerbeidzjan en Servië een overeenkomst waardoor Belgrado tot eind 2024 tot 400 miljoen kubieke meter (mcm) aardgas uit Azerbeidzjan kan importeren. Het contract werd ondertekend door de Servische minister van Energie Dubravka Djedovic Handanovic en de Azerbeidzjaanse minister van Energie Parviz Shahbazov.

Daarnaast ondertekende de Servische minister ook een memorandum van overeenstemming (MoU) met het energieministerie van Azerbeidzjan, waarbij Servië tot eind 2026 maximaal 400 mcm aardgas per jaar zal importeren en na 2026 één miljard kubieke meter gas per jaar.

Volgens de Servische media verbruikte Servië in 2022 drie miljard kubieke meter aardgas, waarvan Gazprom uit Rusland het grootste deel leverde. Het Balkanland legt echter de laatste hand aan een interconnector met Bulgarije die importdiversificatie mogelijk zal maken en de aankoop van pijplijngas uit andere landen, waaronder Azerbeidzjan, of vloeibaar aardgas (LNG) mogelijk zal maken.

De samenwerking met Azerbeidzjan vertegenwoordigt het strategische doel om de aanvoer te diversifiëren en versterkt de positie van Servië als doorvoerland voor gasleveringen aan Centraal-Europese landen.

De afgelopen jaren zijn de officiële bezoeken tussen Azerbeidzjan en de landen in de regio gestaag toegenomen. Azerbeidzjan is erin geslaagd om met elk land in de regio evenwichtige en zich snel ontwikkelende betrekkingen aan te knopen.

De uitbreiding van de betrekkingen tussen Azerbeidzjan en de Balkanlanden is niet alleen beïnvloed door traditionele factoren, maar ook door toenemende regionale spanningen, met name de voortdurende oorlog van Rusland tegen Oekraïne en de recente geschillen tussen Albanië en Azerbeidzjan met Iran.

Azerbeidzjan probeert van deze situatie een kans te maken door te profiteren van de huidige conjunctuur. In deze context heeft de aanhoudende oorlog een nieuwe deur geopend voor Azerbeidzjan op het gebied van energie. De Balkan is een corridor voor de levering van Azerbeidzjaans gas aan Europa.

Er doet zich dus een kans voor om de kwetsbaarheid op het gebied van energiezekerheid in de Balkan te minimaliseren. Naast Servië heeft Azerbeidzjan betrekkingen opgebouwd met een reeks Balkanlanden, waaronder Bulgarije, Albanië, Bosnië en Kroatië.

Net als bij Servië hangt de bereidheid van andere landen om nauwere banden met Azerbeidzjan aan te knopen samen met zorgen over de energiezekerheid. Bulgarije bijvoorbeeld, dat voor zijn energievoorziening sterk afhankelijk is van Rusland, is begonnen met de levering van gas uit Azerbeidzjan vanwege de overeenkomst met Azerbeidzjan voor eind 2022.

Het Azerbeidzjaanse gas begon Bulgarije te bereiken via de Griekenland-Bulgarije-pijplijn, waardoor het land steeds afhankelijker werd van Rusland. Daarnaast heeft Noord-Macedonië interesse getoond in het importeren van gas uit Azerbeidzjan; dit hangt echter grotendeels af van de voltooiing van de interconnector Griekenland-Noord-Macedonië.

Met de uitbreiding van de multilaterale banden passen de recente bezoeken van president Ilham Aliyev aan Albanië, Bosnië & Herzegovina, Bulgarije en Servië – waarmee Bakoe individuele partnerschappen is aangegaan – in een breder kader, waarbij Azerbeidzjan zich steeds meer op de Balkan richt.

Ondanks de toenemende export van Azerbeidzjan en zijn aardgasreserves is het niet in staat om Rusland op pan-Europees niveau volledig te vervangen op het gebied van gasvoorziening. Het kan echter wel een cruciale rol spelen bij het bevorderen van de energiezekerheid van individuele staten, zowel in de Europese Unie als in de directe omgeving van de EU, door hun afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen.

Bakoe is van plan om extra gasvolumes naar Europa te pompen nadat het eerste gas uit het Absheron gasveld is gewonnen, wat een belangrijke stap zal zijn in het verhogen van de gasproductie in Azerbeidzjan. Volgens schattingen bevat het gasveld ongeveer 350 miljard kubieke meter (bcm) aardgas en 45 miljoen ton gascondensaat. Verschillende voorspellingsmodellen geven aan dat de gasproductie in Azerbeidzjan ongeveer 49,2 bcm zal bedragen in 2024 en 49,7 bcm in 2025.

Dit is ook gunstig voor de Europese Unie (EU), die de rol van stabilisator in de regio speelt. De toenemende aanwezigheid van Azerbeidzjan in de regio is gunstig voor de EU op het gebied van energie en draagt bij aan de stabiliteit in de regio. De zelfverzekerde energiemars van Azerbeidzjan op de wereldmarkten heeft ook de aandacht van de wereldgemeenschap getrokken.

Te midden van de huidige geopolitieke ontwikkelingen in Eurazië heeft Azerbeidzjan dus een historische kans om zijn invloed in de Kaukasus en het gebied rond de Kaspische Zee uit te breiden, zowel naar het oosten (Centraal-Azië) als naar het westen (Balkan). Een grotere energietoevoer naar Europa en de verdere ontwikkeling van cruciale verbindingsprojecten zullen Bakoe’s ambities en kansen alleen maar doen toenemen.

Referentie: Caliber.az