Op 10 december 2023 kwamen de presidenten van Servië, Bulgarije en Azerbeidzjan en EU-ambtenaren bijeen in de Servische stad Niš om de langverwachte gasinterconnector tussen Servië en Bulgarije in te wijden, die Novi Iskar bij Sofia en Niš via Dimitrovgrad met elkaar verbindt.

De lengte in Servië is 109 kilometer, en de ingebruikname vond plaats bij het Trupale gasstation niet ver van Niš. Servië wordt momenteel van gas voorzien vanuit Rusland via de Balkan Stream-gaspijpleiding, die de brandstof ontvangt via de Zwarte Zee, Türkiye en Bulgarije.

De totale waarde van de nieuwe gasverbinding tussen Servië en Bulgarije is 85,5 miljoen euro, waarvan 49,6 miljoen euro subsidie van de Europese Unie is en 25 miljoen euro een lening van de Europese Investeringsbank.

De nieuw aangelegde 170 km lange gaspijpleiding in Servië, gefinancierd door de EU, stelt Servië in staat zich te positioneren als gasleverancier in Centraal- en Oost-Europa en de vergassing in het zuiden van Servië voort te zetten. Na de ingebruikname is Servië dus officieel toegetreden tot de landen die aardgas uit Azerbeidzjan kopen. De Europese kopers krijgen dus twee keer zoveel aardgas uit Azerbeidzjan, op basis van het memorandum van overeenstemming dat in 2022 werd ondertekend. In 2021 bedroeg de levering van Azerbeidzjaans gas aan Europa meer dan 8 miljard kubieke meter en in 2023 zal dit 12 miljard kubieke meter zijn, goed voor 50 procent van de totale gasexport van Azerbeidzjan.

Volgens de nieuwe overeenkomst zal de eerste partij Azerbeidzjaans gas begin 2024 via Bulgarije naar Servië stromen. In tegenstelling tot Servië importeert Bulgarije sinds 2021 gas uit Azerbeidzjan voor een hoeveelheid van 270 miljoen kubieke meter, terwijl de leveringen in 2022 meer dan 500 miljoen kubieke meter bedroegen en in 2024 ongeveer 1 miljard kubieke meter.

Energie is al lange tijd het kernelement van het pragmatische buitenlandse beleid van Azerbeidzjan, en recentelijk heeft het aan kracht gewonnen doordat Europese landen op zoek zijn naar extra energieleveranciers om de Russische export van fossiele brandstoffen te vervangen. Hoewel de toonaangevende lidstaten van de EU energietekorten kunnen compenseren door energiereserves aan te spreken, alternatieve energiebronnen te gebruiken en extra gasvolumes van alternatieve leveranciers te importeren, hebben de minder ontwikkelde Balkanlanden moeite om zich aan te passen aan het energietekort.

Sinds 2022 heeft Azerbeidzjan verschillende ontmoetingen op hoog niveau gehad met EU-functionarissen over de export van extra gasvolumes naar Europa. Door de oorlog in Oekraïne willen meer landen in Europa minder afhankelijk worden van Russisch gas, waaronder Servië en Bulgarije. Een pijpleidingverbinding tussen Servië en Bulgarije zal Servië minder afhankelijk maken van Russisch gas. Servië voorziet momenteel in de binnenlandse behoefte aan aardgas met import uit Rusland via de Balkan Stream-gaspijpleiding die door de Zwarte Zee, Türkiye en Bulgarije loopt. Servië, dat lid wil worden van de Europese Unie, heeft de Russische invasie in Oekraïne veroordeeld, maar weigerde mee te doen aan de anti-Russische sancties.

Het laatste langetermijncontract met Gazprom liep eind 2021 af. In november 2021 kwamen de Servische en Russische president overeen dat Servië de komende zes maanden 270 dollar per 1.000 kubieke meter aardgas zou blijven betalen. In mei 2022 kwamen ze in een telefoongesprek overeen dat er een nieuwe driejarige overeenkomst zou worden gesloten.

Volgens de Balkanmedia is de gasverbinding veel meer dan een infrastructuurproject – het is een symbool van succesvolle samenwerking tussen Servië, Bulgarije en Azerbeidzjan. De gaspijpleiding garandeert diversificatie en voorzieningszekerheid, niet alleen voor Bulgarije en Servië, maar voor de hele regio. De interconnector is omkeerbaar, wat betekent dat hij gas van LNG-terminals in Kroatië of de gashub Baumgarten in Oostenrijk via Servië naar Bulgarije kan transporteren.

In het licht van de verslechterende relaties tussen het Westen en Rusland en de toenemende diplomatieke impasse, heeft de wereldwijde energiecrisis de grote Europese landen zwaar getroffen en een diepere crisis veroorzaakt. Daarom nam het belang van alternatieve leveranciers zoals Azerbeidzjan enorm toe. Het Kaspische land kan extra aardgas leveren aan Zuid-Europa en Balkanlanden zoals Servië en Bulgarije, die binnenkort in grote problemen kunnen komen.

Refernetie: Caliber.az