De ineenstorting van het Armeense separatistische regime in de Karabach-regio van Azerbeidzjan maakt het mogelijk om de regionale transportverbindingen, waaronder de spoorlijnen, sneller te deblokkeren. Naar verwachting zal de stad Khankendi, die sinds het begin van de jaren ’90 niet meer op het Azerbeidzjaanse spoorwegnet was aangesloten, weer in gebruik worden genomen.

Artikel 9 van de trilaterale verklaring die op 10 november 2020 door Azerbeidzjan, Rusland en Armenië werd ondertekend, gaat over het herstel van alle soorten transportverbindingen in door de ondertekenaars. Azerbeidzjan heeft snel de handen uit de mouwen gestoken om de door de oorlog verwoeste transportinfrastructuur in zijn land, dat bevrijd is van de Armeense bezetting, nieuw leven in te blazen. Momenteel lopen er tientallen snelweg- en spoorwegprojecten.

Op 24 november 2020 ondertekende president Ilham Aliyev een order voor het ontwerp en de bouw van de Barda-Aghdam spoorweg. Vijf miljoen Azerbeidzjaanse manats of bijna $3 miljoen werd uit de staatsbegroting toegewezen om het project onmiddellijk van start te laten gaan. De Azerbeidzjaanse Spoorwegmaatschappij (ADY) heeft de 47,1 kilometer lange spoorweg aangelegd.

Vanaf september 2023 is het hele traject van de lijn Barda-Aghdam langs de as voltooid. Grondwerken, de bouw van kunstmatige structuren, de installatie van elementen van de bovenbouw van de weg en knooppunten voor de 1e fase zijn volledig voltooid. Na de voltooiing van de volgende fasen zal de spoorlijn, exclusief het station Aghdam, volgens de planning eind dit jaar operationeel zijn.

De spoorlijn Barda-Aghdam maakt deel uit van de lijn Yevlakh-Barda-Aghdam-Asgaran-Khojaly-Khankendi. Vanuit Aghdam moet het de eindbestemming bereiken in Khankendi, de centrale stad in het deel van de Garabagh-regio dat gedeeltelijk bevolkt wordt door etnische Armeniërs.

Ooit ontving het station van Khankendi, gelegen aan de noordelijke rand van de stad, treinen uit de hoofdstad Baku van Azerbeidzjan. Treinen uit Bakoe met een elektrische locomotief werden in Yevlakh op een diesellocomotief aangesloten voordat ze naar de grootste stad van de Garabagh-regio reden.

Het traject Aghdam-Khankendi van de lijn Yevlakh-Barda-Aghdam-Asgaran-Khojaly-Khankendi en het station Khankendi werden in 1979 door Azerbeidzjaanse nationale leider Heydar Aliyev in gebruik genomen. De 26 kilometer lange spoorlijn verbond de voormalige autonome regio Nagorno-Karabach met de rest van de steden in Azerbeidzjan.

Het heeft aanzienlijk bijgedragen aan de verbetering van de materiële en technische aanvoer, waardoor de economische indicatoren van de regio verder zijn gestegen. De aanvoer van grondstoffen en het vervoer van producten over de Aghdam-Khankendi-spoorweg leidde bijvoorbeeld tot een daling van de kosten van de goederen die in Garabagh werden geproduceerd dankzij de snellere en kortere reistijd.

“Vandaag spraken de sprekers op onze bijeenkomst met dankbaarheid over de spoorlijn en gaspijpleiding die naar Stepanekert [Khankendi] komen. Ik herinner me dat in 1971, toen ik het regionale partijcongres bijwoonde, over de aanleg van deze vitale objecten werd gesproken als een onoplosbaar probleem. Nu is dit werkelijkheid geworden,” zei Heydar Aliyev tijdens een bezoek aan Shusha in 1982.

Het Khankendi-station is buiten gebruik als gevolg van de bezetting van het Azerbeidzjaanse land door Armenië in het begin van de jaren 1990. De totale oorlog schakelde bijna alle transportverbindingen tussen Garabagh en de andere regio’s van Azerbeidzjan uit. Het isolement werd nog verergerd door de oprichting van een separatistische entiteit door Jerevan op Azerbeidzjaans grondgebied.

Karabach – van bezetting tot ineenstorting van het separatisme

Armenië en Azerbeidzjan hebben lange tijd onenigheid gehad over de Garabagh-regio. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 lanceerde Armenië een militaire campagne tegen Azerbeidzjan die duurde tot er in 1994 een staakt-het-vuren werd overeengekomen. Als gevolg daarvan bezette Armenië 20 procent van de internationaal erkende gebieden van Azerbeidzjan. Meer dan 30.000 etnische Azerbeidzjanen werden gedood en een miljoen werden verdreven uit die gebieden in een brutale etnische zuiveringscampagne uitgevoerd door Armenië.

Op 27 september 2020 escaleerde het decennialange conflict tussen de twee landen nadat Armeense troepen, die gelegerd waren in bezet Azerbeidzjaans gebied, militaire posities en nederzettingen van Azerbeidzjan beschoten. Tijdens tegenaanvallen bevrijdden Azerbeidzjaanse troepen meer dan 300 nederzettingen, waaronder de steden Jabrayil, Fuzuli, Zangilan, Gubadli en Shusha, van bijna 30 jaar illegale Armeense bezetting. De oorlog werd afgesloten met een verklaring die op 10 november 2020 werd ondertekend, waarbij Armenië de bezette districten Aghdam, Kalbajar en Lachin teruggaf aan Azerbeidzjan.

Bepaalde delen van de Azerbeidzjaanse regio Karabach, die bewaakt worden door een tijdelijke Russische vredesmissie, worden momenteel bewoond door ongeveer 25.000 inwoners van Armeense afkomst. Daarnaast heeft Armenië tienduizend man sterk militair personeel en een enorm arsenaal in deze gebieden gestationeerd. Ondanks de opeenvolgende oproepen en waarschuwingen van Azerbeidzjan over de terugtrekking van de gewapende formatie, ondernam Armenië geen passende stappen.

De strijdkrachten van Azerbeidzjan lanceerden op 19 september lokale antiterroristische maatregelen om illegale Armeense gewapende formaties en hun militaire infrastructuur in de regio Karabach te neutraliseren.

De operatie kwam na de toenemende aanvallen op de Azerbeidzjaanse stellingen en de recente dodelijke mijnincidenten in het district Khojavand, waarbij vier politieagenten en twee wegenbouwers om het leven kwamen. Eerder op dinsdag werden twee militairen van het Azerbeidzjaanse leger die in het Aghdam-district gestationeerd waren, gewond door Armeense gewapende formaties die illegaal op Azerbeidzjaans grondgebied waren gestationeerd en tijdelijk onder toezicht stonden van het Russische vredeshandhavingscontingent.

Tegen de tijd dat de vijandelijkheden werden gestaakt, hadden de Azerbeidzjaanse militairen artilleriesystemen, radio-elektronische oorlogsvoering, militaire uitrusting, munitiedepots, militaire bolwerken en schuilplaatsen van de Armeense legerformaties die in de Karabach-regio waren gestationeerd, onklaar gemaakt. Op videobeelden die op sociale medianetwerken werden verspreid, was te zien hoe het Azerbeidzjaanse leger een door Rusland gemaakt “TOR” meervoudig lanceerraketsysteem en een “Mortira” elektronisch oorlogsvoeringsysteem van het Armeense leger in de stad Khankendi vernietigde.

Bovendien werden meer dan 90 gevechtsposten en strategisch belangrijke posities van de Armeense militaire formaties onder controle genomen tijdens de eendaagse operatie, zei kolonel Anar Eyvazov, een woordvoerder van het Azerbeidzjaanse Ministerie van Defensie, tijdens een persbriefing op 20 september. Zeven militaire voertuigen, 4 mortieren, een tank, 2 infanteriegevechtsvoertuigen en een groot aantal wapens en munitie werden als trofeeën buitgemaakt.

Het ministerie van Defensie van Azerbeidzjan kondigde op 20 september het einde aan van de lokale antiterrorismemaatregelen. Volgens het ministerie werd de overeenkomst bereikt nadat de Armeense legerformaties hadden ingestemd met volledige ontwapening door zich terug te trekken, de wapens neer te leggen en zware militaire uitrusting in te leveren.

Referentie: Caliber.az