“Soms is het beter om te kauwen dan om te praten!” luidt de boodschap van een populaire reclame voor kauwgom in de jaren 90 van de vorige eeuw. Het is nog steeds relevant, niet in het minst als het gaat om het beoordelen van uitspraken van politici die proberen een rol te spelen bij het oplossen van verschillende conflicten over de hele wereld. Een van hen is de voorzitter van de Raad van de EU, Charles Michel.

Onlangs verklaarde hij dat de Raad van de Europese Unie zich blijft inspannen om een ontmoeting tussen de leiders van Azerbeidzjan en Armenië te organiseren. Volgens hem is er een vredesakkoord nodig om de betrekkingen tussen Armenië en Azerbeidzjan te regelen, dat gebaseerd moet zijn op het demarcatieproces. “Tegelijkertijd kan het een positief kader zijn dat we kunnen gebruiken als instrument voor onze samenwerking in de regio,” zei Michel.

Hier valt niet over te twisten. Het officiële Bakoe is altijd heel duidelijk geweest over zijn verlangen naar een rechtvaardige vrede. Deze uitspraken dateren van vóór de 44-daagse oorlog, en Azerbeidzjan heeft ‘rechtvaardige vrede’ altijd op dezelfde manier bedoeld. Het ging altijd om de principes van territoriale integriteit van staten. Armenië wilde dit principe helaas niet volgen, negeerde de bekende resoluties van de Veiligheidsraad en de Algemene Vergadering van de VN en bracht de oorlog op alle mogelijke manieren dichterbij.

Charles Michel kan zich dat allemaal nog goed herinneren. Hij herinnert zich ook de uitkomst van de 44 dagen durende oorlog en alle wendingen in de onderhandelingen tussen de leiders van Azerbeidzjan en Armenië in Brussel. Hij herinnert zich ook het resultaat van de bijeenkomst in Praag. De partijen kwamen overeen om een vredesverdrag te ondertekenen op basis van het VN-Handvest en de Verklaring van Almaty. Dit is een belangrijke diplomatieke overwinning voor officieel Bakoe, des te belangrijker omdat de bijeenkomst plaatsvond in aanwezigheid van de Franse president Emmanuel Macron – een politicus die, om het zacht uit te drukken, ons land niet bepaald gunstig gezind is.

Over het algemeen heeft officieel Bakoe consequent de inspanningen van EU-president Charles Michel gesteund om een vredesverdrag tussen Armenië en Azerbeidzjan te sluiten. Het is echter belangrijk om hieraan toe te voegen dat Michel deze keer een aantal onacceptabele uitspraken heeft gedaan. In een interview met Radio Liberty herinnerde hij zich plotseling om de een of andere reden de rechten en veiligheid van de Armeniërs in Karabach. Het is zinvol om zijn verklaring in zijn geheel te citeren.

“Wij vinden dat etnische Armeniërs het recht moeten hebben om terug te keren of op zijn minst dit deel van Azerbeidzjan moeten kunnen bezoeken, en hun veiligheid en rechten moeten worden gegarandeerd. Wat de bescherming van minderheden betreft, zijn er internationale normen die moeten worden nageleefd volgens de grondwet van Azerbeidzjan, waarbinnen de rechten van minderheden moeten worden gegarandeerd,” zei Michel.

De president benadrukte dat de rechten van de Armeniërs die in Karabach wonen, gegarandeerd moeten worden in het kader van de grondwet van Azerbeidzjan. Tegelijkertijd werden de rechten van de uit Armenië verdreven Azerbeidzjanen niet genoemd door de voorzitter van de Europese Raad. We hebben het tenslotte over 250.000 mensen. Charles Michel is op de hoogte van het officiële standpunt van Bakoe. Als de kwestie van de Armeense minderheid in Azerbeidzjan wordt opgenomen in de tekst van het vredesverdrag, dan moet ook de kwestie van de uit Armenië verdreven Azerbeidzjanen worden opgenomen, die het recht hebben om terug te keren, en hun rechten en veiligheid moeten ook worden gerespecteerd. Alles is eerlijk, alles is logisch.

Des te verrassender was Michels eenzijdige argumentatie. Hij weet toch zeker wel wat president Ilham Aliyev van Azerbeidzjan onlangs zei tijdens een forum op de Diplomatieke Academie? Het staatshoofd antwoordde op een vraag over het lot van Armeniërs die in Karabach willen wonen. Hij verklaarde duidelijk dat degenen die willen terugkeren, dat kunnen doen. Bovendien wees hij erop dat de huizen van de Armeniërs intact zijn gebleven, in tegenstelling tot de huizen van de Azerbeidzjanen, die tijdens de jaren van Armeense bezetting volledig zijn verwoest. “Volledige bescherming van het Armeense historische erfgoed is gegarandeerd en onze militaire politie beschermt nu zeer belangrijke objecten, waaronder de eigendommen van mensen die burgers van Azerbeidzjan willen worden,” zei de Azerbeidzjaanse president.

Het zou dus logisch zijn als Charles Michel andere accenten zou leggen in zijn verklaringen. Immers, zoals we kunnen zien, heeft het officiële Bakoe duidelijk zijn standpunt kenbaar gemaakt over de kwestie die hem aangaat. Maar heeft officieel Jerevan dezelfde soort verklaringen afgelegd over de rechten van Azerbeidzjanen die uit Armenië verdreven zijn? Nee, dat hebben ze niet gedaan. Er was geen toestemming van Jerevan voor de terugkeer van Azerbeidzjanen naar het land van hun voorouders, en ook geen garanties voor hun veiligheid. En dit is precies wat het onderwerp van onderhandelingen tussen Bakoe en Jerevan zou kunnen worden, met deelname van Charles Michel. Het had gekund, maar het is nauwelijks nog mogelijk. Het dubbelzinnige standpunt van Michel kan de laatste druppel worden in de beker geduld van Bakoe, dat al bewezen heeft dat het zonder tussenpersonen met het officiële Jerevan kan onderhandelen. Michel heeft geen mandaat om over Karabach te praten. De opzet van de onderhandelingen waarbij hij betrokken was, had een soort overlegfunctie. En het ging niet over de kwestie-Karabach. De kwestie-Karabach is gesloten voor ons en ook voor Armenië. Tegen deze achtergrond doet Charles Michel uitspraken die vragen oproepen en die ons doen denken aan de oude reclame van diezelfde kauwgom. Moeten we Brussel als onderhandelingsplatform blijven beschouwen met zulk gedrag van Michel?

En dan is er ook nog Borrell, die negatieve uitspraken doet tegen Azerbeidzjan en zich ontpopt tot een Armeense mythenmaker. Hij was echter niet de enige die onzin uitkraamde.

“De EU vindt het belangrijk dat de Armeniërs in Karabach zich concentreren rond een de facto leiderschap dat in staat en bereid is om constructieve onderhandelingen met Bakoe te voeren. De EU wil dit proces graag ondersteunen,” zei de woordvoerder voor het buitenlands beleid van de EU, Nabila Massrali, begin september, in een commentaar op de circusshow die “presidentsverkiezingen” wordt genoemd in de proxy-entiteit in de regio Karabach. Dit was openlijke steun aan de junta in Karabach, het aanmoedigen van separatisme en het uitlokken van een nieuwe Armeens-Azerbeidzjaanse oorlog.

Maar dat is nog niet alles. De EU en sommige van haar lidstaten, die zichzelf belangrijke spelers in de zuidelijke Kaukasus waanden, besloten om “hun claim” op “veiligheidskwesties” in onze regio te leggen. We hebben het over de verkennings- en observatiemissie van de EU in Armenië, die bestaat uit inlichtingenofficieren, politieagenten en ex-militairen. Zoals we ons herinneren, werd de uitzending van de EU-missie naar het grondgebied van Armenië voor twee maanden bekend na de ontmoeting vorig jaar in Praag van de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel, de Franse president Emmanuel Macron, de Armeense premier Nikol Pashinyan en de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev. Azerbeidzjan weigerde toen voorzichtig om een soortgelijke missie naar zijn grondgebied te sturen, omdat we de situatie aan de conventionele grens zelf kunnen controleren. Maar de Europeanen hebben stiekem alle afspraken verstoord en dit jaar werd aangekondigd dat de missie met nog eens 2 jaar zou worden verlengd, en onlangs werd het aantal missies nog verhoogd.

Het is duidelijk dat de provocerende uitspraken van Michel en Borrell, de onderwerping van de EU-structuren door Parijs en de uitbreiding van de EU-missie in Armenië, zonder coördinatie met Bakoe, het vertrouwen van Azerbeidzjan in Brussel hebben ondermijnd. Ze willen geen rekening houden met het standpunt en de zorgen van Azerbeidzjan. Dit betekent dat de EU-bemiddeling een doodlopende weg is. Vooral omdat, zoals de recente gebeurtenissen laten zien, Bakoe en Jerevan heel goed in staat zijn om met elkaar tot een overeenkomst te komen zonder bemoeizuchtige bemiddelaars.

Referentie: Caliber.az