Referentie: Republiek Azerbeidzjan Ministerie van Buitenlandse Zaken

Vandaag de dag zijn de inspanningen voor duurzame vrede tussen Azerbeidzjan en Armenië een gijzelaar geworden van Armeniës beleid van opzettelijke spanning en revanchisme, en staan ze voor grote uitdagingen.

Ondanks de eerste mislukking in december 2022 probeert Armenië opnieuw de VN-Veiligheidsraad te gebruiken voor zijn politieke, militaire en informatieve manipulatiecampagne.

Bovendien is Armenië een land dat al bijna 30 jaar schaamteloos de vier resoluties van 1993 en een reeks presidentiële verklaringen van de Veiligheidsraad naast zich neerlegt, waarin de volledige, onmiddellijke en onvoorwaardelijke terugtrekking van de bezettingstroepen van het grondgebied van Azerbeidzjan wordt geëist.

De oproep van Armenië aan de Veiligheidsraad over ongegronde beschuldigingen van een “verslechtering van de humanitaire situatie” en een “voortdurende blokkade” in de regio komt opnieuw op een moment dat Armenië zelf opzettelijk alle inspanningen van internationale partners om ter plaatse een evenwichtige, op de wet gebaseerde en redelijke oplossing te vinden, dwarsboomt.

Zoals bekend heeft Armenië de afgelopen drie jaar de Lachin-weg op grote schaal misbruikt, waardoor Azerbeidzjan op legitieme en legale wijze een grenscontrolepost moest oprichten om de veiligheid en orde aan zijn grens te waarborgen. Armenië probeerde deze inspanningen af te schilderen als een “blokkade” en verzocht het Internationaal Gerechtshof (ICJ) een bevel uit te vaardigen om het controlepunt te verwijderen, maar het ICJ heeft dit verzoek in zijn uitspraak van 6 juli unaniem verworpen.

Armenië kon zich niet verzoenen met de realiteit van het feit dat het niet over de middelen beschikte om zijn niet volledig teruggetrokken strijdkrachten op het grondgebied van Azerbeidzjan te bevoorraden en in stand te houden, en om op illegale wijze de natuurlijke rijkdommen van Azerbeidzjan te onttrekken. Daarom is Armenië begonnen met een wereldwijde propagandacampagne en heeft het een reeks militaire en andere obstakels opgeworpen voor het normaal functioneren van het grenscontrolepunt en voor het gebruik van andere routes, zoals de weg Aghdam-Khankendi voor de levering van goederen aan de Garabagh-regio van Azerbeidzjan.

Onlangs is er na intensief overleg en pendeldiplomatie eindelijk overeenstemming bereikt over de levering van humanitaire goederen aan de Garabagh-regio via verschillende routes, en over de organisatie van een ontmoeting tussen de Speciale Vertegenwoordiger van Azerbeidzjan en vertegenwoordigers van de lokale Armeense bevolking.

In het eerste geval hadden de betonblokken en alle andere fysieke barrières die van Armeense zijde waren opgelegd voor het gebruik van de weg Aghdam-Khankendi moeten worden verwijderd om de levering van humanitaire goederen door het Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) mogelijk te maken, zodat aan de behoeften van de lokale bewoners kon worden voldaan. Dit had binnen 24 uur gevolgd moeten worden door een intensiever gebruik van de weg naar Lachin door het ICRC. Alle betrokken partijen, inclusief het Russische vredeshandhavingscontingent en het ICRC, waren bereid om deze afspraak in de praktijk te realiseren.

Op de tweede dag werd afgesproken dat er een ontmoeting zou plaatsvinden in Yevlakh tussen de speciale vertegenwoordiger van Azerbeidzjan en vertegenwoordigers van de lokale Armeense bewoners.

Helaas stapte Armenië op 5 augustus 2023 via zijn illegaal geïnstalleerde marionettenregime op het laatste moment van beide overeenkomsten af door politiek gemotiveerde en onwettige voorwaarden en verschillende voorwendsels te introduceren.

Met andere woorden, wat Armenië cynisch wil van de internationale gemeenschap in het algemeen, en de VN-Veiligheidsraad in het bijzonder, lag dagen geleden inderdaad binnen handbereik dankzij de actieve steun van partners, waaronder de leden van de Veiligheidsraad. Dit kwam er alleen niet door de afwijzing van Armenië zelf.

Als Armenië en zijn ondergeschikte illegale structuur zich aan de overeenkomst hadden gehouden, zou de situatie begin augustus zijn opgelost door een redelijk kader te bieden voor de levering van humanitaire goederen aan de inwoners van de Garabagh-regio en door de routes voor de doorgang van personen, goederen en voertuigen te vergemakkelijken.

Daarom mag er geen twijfel over bestaan dat ondanks de intensieve contacten van Azerbeidzjan met de Russische Federatie, de Verenigde Staten, de Europese Unie en het ICRC om een uitweg uit de situatie te vinden, Armenië opzettelijk diplomatieke inspanningen tegenhoudt.

Het beroep op de Veiligheidsraad maakt deel uit van deze campagne en is een ernstige klap voor de inspanningen van de betrokken actoren, waaronder de leden van de Veiligheidsraad.

Naast dit patroon hebben de Armeense strijdkrachten, die illegaal op het grondgebied van Azerbeidzjan zijn gestationeerd in een flagrante schending van het internationaal recht en van de verbintenis van Armenië onder paragraaf 4 van de Trilaterale Verklaring van de leiders van Azerbeidzjan, de Russische Federatie en Armenië van 10 november 2020, de afgelopen weken de militaire machinebouw en andere militaire opbouw geïntensiveerd.

Het gebruik van radio-elektronische oorlogsapparatuur die illegaal op het soevereine grondgebied van Azerbeidzjan wordt ingezet, is bijzonder zorgwekkend. Niet alleen burgervliegtuigen van Azerbeidzjaanse luchtvaartmaatschappijen, maar ook vliegtuigen van andere landen zijn de afgelopen weken het doelwit geweest van radio-elektronische interferentie, wat een ernstig gevaar voor hun veiligheid oplevert.

Parallel aan de illegale militaire opbouw en activiteiten op het soevereine grondgebied van Azerbeidzjan, waar het Russische vredeshandhavingscontingent tijdelijk is gestationeerd, is de afgelopen dagen ook een grootschalige accumulatie van wapens en andere militaire uitrusting en personeel langs de onbeperkte staatsgrens waargenomen, in een duidelijke poging om een nieuw militair avontuur aan te gaan.

Het bovenstaande lijkt volledig op het patroon dat typisch is voor Armenië gedurende bijna 30 jaar tot september 2020 om gesprekken te imiteren, op het laatste moment te ontsnappen aan eerder aangegane verplichtingen en in elk stadium van de onderhandelingen politieke, militaire en andere provocaties te plegen om concrete beslissingen uit de weg te gaan.

Dergelijke acties van Armenië getuigen bovendien van het feit dat Armenië zijn territoriale aanspraken op Azerbeidzjan niet heeft opgegeven en dat haar verbale erkenning van de territoriale integriteit van Azerbeidzjan in tegenspraak is met haar daden op het terrein.

Na de oorlog van 2020 bood Azerbeidzjan Armenië vrede aan op basis van gelijk en wederzijds respect voor de legitieme belangen van beide partijen door wederzijdse erkenning en respect voor elkaars soevereiniteit, territoriale integriteit en onschendbaarheid van grenzen. Op een ander spoor volgt Azerbeidzjan het beleid van re-integratie van etnisch Armeense inwoners van de Garabagh-regio als gelijkwaardige burgers die alle rechten en vrijheden garanderen die zijn vastgelegd in de grondwet van Azerbeidzjan en alle relevante internationale mensenrechtenmechanismen die Azerbeidzjan heeft ondertekend. Tegelijkertijd doet de toetreding van Azerbeidzjan tot deze twee sporen geen afbreuk aan zijn recht om zijn soevereiniteit en territoriale integriteit te verdedigen met alle legitieme middelen die zijn gewaarborgd in het VN-Handvest en andere universele internationale rechtsinstrumenten.

Op dit kritieke moment is een nuchtere inschatting van de bestaande risico’s en een adequate reactie van de internationale gemeenschap op de brutale provocaties van Armenië meer dan ooit noodzakelijk om de uitdagingen te overwinnen waarmee het interstatelijke normalisatieproces tussen Armenië en Azerbeidzjan en de re-integratie van lokale etnische Armeense inwoners in het politieke, wettelijke en sociaaleconomische kader van Azerbeidzjan worden geconfronteerd.

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de historische kans op duurzame vrede niet wordt gemist.