Assistent van de president van Azerbeidzjan – hoofd van de afdeling Buitenlandse Zaken van de presidentiële administratie Hikmet Hajiyev, heeft in een exclusief interview met TASS de risico’s van een nieuwe oorlog met Armenië ingeschat, gesproken over de vooruitzichten voor de ondertekening van een vredesverdrag tussen de republieken tegen het einde van het jaar en geopolitieke kwesties geschetst die Rusland en Azerbeidzjan in het “3+3 formaat” kunnen oplossen.

Karabach24 presenteert dit interview, onder verwijzing naar Report.az.

-Hoe kunt u commentaar geven op de gespannen situatie die we nu zien tussen Azerbeidzjan en Armenië? Bestaat er een risico op een nieuwe oorlog?

-Zoals u weet onderhandelen Azerbeidzjan en Armenië over de ondertekening van een vredesverdrag op basis van vijf basisprincipes die door Azerbeidzjan zijn voorgesteld en door Armenië zijn aanvaard.

Wederzijdse erkenning van de territoriale integriteit en soevereiniteit van de twee landen en een wettelijke verplichting om dergelijke claims in de toekomst niet meer te maken, vormen de hoeksteen van deze principes. Helaas hebben recentelijk een aantal acties van het Armeense leiderschap, waaronder met name de felicitaties op 2 september van de premier van Armenië aan het niet-erkende illegale regime in Karabach ter gelegenheid van “onafhankelijkheidsdag”, ernstige schade toegebracht aan het vredesproces.

Ondanks de declaratieve erkenning van de territoriale integriteit van Azerbeidzjan door het Armeense leiderschap, blijven de Armeense autoriteiten in feite uit de staatsbegroting van de Republiek Armenië de illegale “separatistische junta” op het grondgebied van ons land financieren, inclusief gewapende formaties, die grotendeels bestaan uit Armeense strijdkrachten in Karabach. Langs de hele omtrek van de door Armenië aangewakkerde “grijze zone” in Karabach zijn Armeense illegale gewapende groepen bezig met grootschalige mijnbouw op ons grondgebied – alsof de meer dan 1 miljoen mijnen die Armenië vóór 2020 op ons land heeft gelegd nog niet genoeg voor hen waren. We kunnen stellen dat Armenië landmijnen gebruikt als massavernietigingswapens tegen Azerbeidzjanen – alleen al in de periode na de 44-daagse oorlog in 2020 werden meer dan 300 van onze burgers het slachtoffer van landmijnterreur.

Een andere ernstige provocatie is het houden van zogenaamde presidentsverkiezingen op 9 september door het illegale regime in Khankendi. De hele internationale gemeenschap, inclusief de VN, en de landen in de regio hebben opnieuw de absolute illegaliteit en onwettigheid van deze verkiezingen bevestigd, die een grove schending zijn van zowel de wetgeving van Azerbeidzjan als de normen van het internationaal recht.

We zijn ook bezorgd over de toenemende frequentie van militaire provocaties en sabotage door de Armeense strijdkrachten aan de grens en in Karabach. Desondanks zet Azerbeidzjan zich in voor het vredesproces en verwacht het van Armenië dat het terugkeert naar de weg van constructieve onderhandelingen. Als antwoord op de gestelde vraag kan ik zeggen dat Azerbeidzjan zich inzet voor een vreedzame oplossing en niet geïnteresseerd is in escalatie. Wij roepen het Armeense leiderschap op om zich niet te bemoeien met het proces van integratie van etnische Armeniërs die in de Karabach-regio van Azerbeidzjan wonen in onze staat en om niet te proberen de soevereiniteit van ons land te ondermijnen.

-In welk stadium bevindt het vredesproces zich nu?

-Op dit moment wordt het vredesproces vertraagd door de onconstructieve en onoprechte houding van het Armeense politieke leiderschap. Onder het voorwendsel van de niet-bestaande “blokkade” van de weg naar Lachin is er een grootschalige desinformatiecampagne tegen Azerbeidzjan gestart, die wordt gecoördineerd door Jerevan en de Armeense diaspora in verschillende landen van de wereld, vooral in het Westen. Ondanks pogingen om Azerbeidzjan te beschuldigen van het blokkeren van een deel van zijn soevereine grondgebied, toonde de opening van de Aghdam-weg voor vracht van de Russische Rode Kruisvereniging op 12 september de ongegrondheid van dergelijke beschuldigingen aan. Dankzij de gezamenlijke acties van de Russische Rode Kruisvereniging en de Azerbeidzjaanse Rode Halve Maan werd de Aghdam-weg operationeel. Nu verwachten we dat de vracht van het Internationale Comité van het Rode Kruis tegelijkertijd over twee routes zal gaan – Aghdam en Lachin. Onze internationale partners delen en steunen dit standpunt volledig.

Het grootste obstakel voor het vredesproces is nu het feit dat Armenië een financieel en militair-politiek illegaal regime op ons grondgebied blijft handhaven. Het is het illegale regime in Khankendi dat de gelijktijdige opening van de Aghdam- en de Lachin-route blokkeert, weigert om voedselvrachten uit Azerbeidzjan te accepteren en dit rechtvaardigt met racistische holbewoner-motieven waarvoor in de beschaafde wereld geen plaats is. Ook torpedeert het illegale regime pogingen tot dialoog tussen de centrale regering van Azerbeidzjan en de Armeense etnische minderheid die in Karabach woont, ondanks de herhaalde uitnodigingen van Bakoe voor dergelijke contacten. Er moet een einde komen aan het beleid van Armenië om het onwettige regime te steunen, dat 30.000 van onze burgers van Armeense afkomst die in Karabach wonen in gijzeling heeft genomen. Er is geen plaats voor “grijze zones” in Azerbeidzjan.

-Tot welke compromissen is Bakoe bereid in de dialoog met Jerevan?

-Wij zullen noch met Armenië noch met enig ander derde land kwesties bespreken die de territoriale integriteit en soevereiniteit van Azerbeidzjan in twijfel trekken. Pogingen om zich te mengen in de interne aangelegenheden van onze staat, onder andere door het onderwerp van het creëren van een soort “internationale mechanismen” voor een dialoog tussen de centrale regering van Azerbeidzjan en de etnisch Armeense minderheid in Karabach naar voren te schuiven, zijn gedoemd te mislukken. Karabach is een interne aangelegenheid van Azerbeidzjan, en elke poging om dit aan te vechten is contraproductief vanuit het perspectief van het bereiken van duurzame vrede in de regio.

-Kan Azerbeidzjan opnieuw zijn toevlucht nemen tot geweld, zoals het in 2020 heeft gedaan?

-Ik wil geen commentaar geven op hypothetische scenario’s. Azerbeidzjan is een verantwoordelijk lid van de internationale gemeenschap en handelt altijd in overeenstemming met de bepalingen van zijn grondwet en het internationaal recht. Wij streven naar een vreedzame oplossing van alle bestaande problemen.

-Hoe staat het met de opening van de transportverbindingen in de regio, een van de punten van de trilaterale verklaring die de leiders van Rusland, Azerbeidzjan en Armenië op 9 november 2020 hebben ondertekend?

-Azerbeidzjan pleit consequent voor het openstellen van alle transportverbindingen in de regio, omdat het gelooft dat nauwe handels- en economische banden zullen bijdragen aan vrede, stabiliteit en welvaart in de regio. In deze context hebben we veel waardering voor het standpunt van de Russische Federatie, die zich grote inspanningen getroost om vooruitgang in deze richting te boeken. Er is echter een zekere stagnatie waar te nemen in onze gesprekken met Armenië in de onderhandelingen over het deblokkeren van transportverbindingen.

Zoals u weet, is de opening van de Zangazur-corridor, wat inhoudt dat de communicatie tussen de westelijke regio’s van Azerbeidzjan en de autonome republiek Nachchivan over het grondgebied van de republiek Armenië ongehinderd moet verlopen, een van de bepalingen van de trilaterale verklaring die in de nacht van 9 op 10 november 2020 is ondertekend door de presidenten van Azerbeidzjan en Rusland, en ook door de premier van Armenië. Bijna drie jaar later heeft Armenië nog steeds niet aan deze clausule van de overeenkomst voldaan. De opening van de Zangazur-corridor is in de eerste plaats gunstig voor Armenië zelf, dat zich als gevolg van zijn bezettingspolitiek van drie decennia tegen Azerbeidzjan aan de zijlijn van de transport- en logistieke architectuur van de regio bevond. Als Armenië echter onder verschillende voorwendselen zijn verplichtingen weigert en geïsoleerd wil blijven, is Bakoe niet van plan om te wachten en werkt het al actief aan alternatieve projecten met andere landen in de regio. Wij zullen onze logistieke behoeften niet laten afhangen van de grillen van de Armeense regering en zullen samen met onze regionale partners vooruitgang boeken.

-Hoe effectief is volgens u internationale bemiddeling na het einde van de 44 dagen durende Karabach-oorlog in 2020?

-De acties van Armenië die ik hierboven heb genoemd, waarbij de territoriale integriteit en soevereiniteit van Azerbeidzjan in twijfel worden getrokken, ondermijnen helaas de vooruitgang die dankzij de inspanningen van internationale bemiddelaars is geboekt met betrekking tot het sluiten van een vredesverdrag. We hopen nog steeds op de ondertekening van een vredesverdrag voor het einde van dit jaar en roepen de Armeense politieke leiders op om de belangrijkste stap te zetten – officieel, met hun handtekening onder het vredesverdrag, de erkenning van de territoriale integriteit van Azerbeidzjan vast te leggen, inclusief de economische regio Karabach van onze republiek, en zich ertoe te verbinden om zich in de toekomst niet meer te mengen in de interne aangelegenheden van ons land.

Met inbegrip van pogingen om onze interne aangelegenheden, zoals onze interactie met onze burgers van Armeense etnische afkomst in Karabach, op internationale platforms te brengen onder het voorwendsel van het waarborgen van de rechten en veiligheid van deze bevolkingsgroep. Dit zijn onze burgers, en hun rechten en veiligheid worden gewaarborgd door de grondwet van Azerbeidzjan. Het is belangrijk dat Armenië afziet van het beleid om separatisme in Azerbeidzjan te financieren.

Wat de activiteiten van internationale bemiddelaars betreft, waarderen wij hun bijdrage aan de normalisering van de betrekkingen tussen Azerbeidzjan en Armenië ten zeerste. De rol van Rusland in dit proces, wiens actieve bemiddeling ervoor zorgde dat er in november 2020 een trilaterale overeenkomst werd ondertekend die een einde maakte aan de grootschalige vijandelijkheden, is van het grootste belang. De Europese Unie en de Verenigde Staten leveren ook hun bijdrage aan het onderhandelingsproces. Over het algemeen is elk van de onderhandelingstrajecten uniek op zijn eigen manier en helpt het bij het voeren van een dialoog tussen Bakoe en Jerevan over de meest problematische kwesties.

-Hoe beoordeelt u het huidige niveau van de Russisch-Azerbeidzjaanse betrekkingen?

-De verklaring over geallieerde samenwerking tussen onze landen, ondertekend op 22 februari 2022, tilt de bilaterale betrekkingen naar een kwalitatief nieuw niveau en geeft een tastbare impuls aan hun ontwikkeling. Zelfs in de huidige moeilijke geopolitieke omstandigheden houden de betrekkingen tussen onze landen stand. Ik heb er vertrouwen in dat Azerbeidzjan en Rusland door gezamenlijke inspanningen de meest complexe regionale kwesties zullen kunnen oplossen, ook in het “3+3”-formaat, dat inhoudt dat regionale kwesties door regionale spelers worden opgelost.

We staan zowel politiek als economisch in nauw contact met elkaar. Gegevens voor de eerste helft van dit jaar wijzen op een aanzienlijke toename van de handelsomzet, de indicatoren voor wederzijds toerisme groeien, en de nauwe samenwerking op cultureel en humanitair gebied wordt voortgezet. Op 15 september begint een nieuw academisch seizoen in Azerbeidzjan (gisteren begonnen – red.), en in ons land is er, zoals elk jaar, een grote vraag naar onderwijs in het Russisch aan scholieren en studenten. Bovendien neemt de belangstelling voor het leren van de Russische taal van jaar tot jaar alleen maar toe. Ik kan niet anders dan opmerken dat onze staat op zijn beurt alle noodzakelijke voorwaarden schept om aan deze vraag te voldoen.