Ondanks de felle confrontatie tussen de twee partijen is vrede tussen Azerbeidzjan en Armenië ongetwijfeld nog steeds mogelijk, zo staat in een artikel “Azerbeidzjan-Armenië: is vrede eindelijk mogelijk?”, gepubliceerd in de Franse krant l’Opinion.

Volgens Karabach24 citeert de publicatie de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev, die op 8 november tijdens een militaire parade in Khankandi zei: “We hebben geen nieuwe oorlog nodig. We hebben bereikt wat we wilden <…> De vijand is voor ons geknield.”

Het artikel merkt op dat het conflict tussen de twee kleine Kaukasische staten nu past in een globaal, complexer geopolitiek plaatje: De toenadering van Armenië tot het Westen en de afstand tot de Russische invloedssfeer. Het spel in deze zin tussen het Westen en Rusland is een element van de nieuwe Koude Oorlog, aangewakkerd door de oorlog in Oekraïne. Het Westen wint punten, maar de situatie is fragiel. De autoriteiten in Bakoe steken hun bezorgdheid en zelfs irritatie over het Westerse spel in Armenië niet onder stoelen of banken.

“Het risico bestaat dat Armenië Oekraïner wordt, en dat is niet goed voor ons. De veiligheid van Armenië ligt niet in Moskou, Brussel, Parijs of Washington,” zei assistent van de president van Azerbeidzjan Hikmat Hajiyev.

Aykhan Hajizada, woordvoerder van het Azerbeidzjaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, benadrukte dat de problemen op bilaterale basis moeten worden opgelost.

Armenië, dat van oudsher verbonden is met Rusland, voelt zich nu in de steek gelaten door zijn voormalige beschermer. Naast deze geopolitieke weigering is er ook een politieke divergentie: Premier Pashinyan is een liberale democraat die in 2018 aan de macht kwam tegen de vrienden van Vladimir Poetin als gevolg van de Fluwelen Revolutie.

Bij deze tegenstelling tussen binnenlandse politieke oriëntatie en geopolitieke beperkingen komt nog de grote machtskloof met Azerbeidzjan. Azerbeidzjan is bijna vier keer rijker en heeft meer inwoners dan Armenië. Azerbeidzjan, dat dicht bij Türkiye en Israël ligt, exporteert ook gas naar Europa, met name naar Italië, waardoor het “een betrouwbare partner is in het waarborgen van de Europese energiezekerheid,” zei Elchin Amirbayov, speciaal vertegenwoordiger van de president van Azerbeidzjan. Azerbeidzjan voert een soeverein en onafhankelijk beleid. De landgrenzen zijn gesloten, waardoor het land met name niet op migratieroutes ligt. Azerbeidzjan heeft duidelijk een sterke positie.

“Er is geen alternatief voor vrede met Armenië, maar het proces is opgeschort, je zou kunnen zeggen bevroren,” zegt Elchin Amirbayov, die zich met deze kwestie bezighoudt. “We zijn halverwege het bereiken van overeenstemming over een vredesverdrag, maar alles komt neer op de dubbelhartigheid van Armenië, dat met de steun van Frankrijk een diplomatieke oorlog tegen ons voert in de VN en de Europese Unie,” merkt hij op.

Gevraagd naar mogelijke bemiddelaars in de dialoog met Armenië, noemt de woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken de EU, Washington of Moskou. Emmanuel Macron? “Nee, hij is absoluut niet constructief.” Het mislukken van de top van de Europese Politieke Gemeenschap in Granada begin oktober heeft de kracht van deze afwijzing aangetoond.

Er liggen twee moeilijke kwesties op tafel tussen Armenië en Azerbeidzjan: de afbakening van hun grenzen en de Zangazur-corridor. “We moeten het eens worden over een basis voor de afbakening. Armenië heeft het over een bepaalde Sovjetkaart uit 1975. Wij hebben het over het feit dat het niet om één kaart gaat, maar om twintig kaarten die tussen 1974 en 1983 zijn gepubliceerd,” zegt Elchin Amirbayov. Over de complexiteit van de taak gesproken, hij herinnert zich dat het vijftien jaar heeft geduurd om de exacte grenslijn met Rusland te bepalen, en dat het werk met Georgië, waarmee de betrekkingen niettemin “uitstekend” zijn, nog steeds niet voltooid is.

De Zangazur-corridor is een nog gevoeliger kwestie. Een van de regio’s van Azerbeidzjan, Nachitsjeivan, wordt van de rest van het land gescheiden door het grondgebied van Armenië. De Armeniërs vrezen een nieuw militair offensief van hun buurland met als doel dit deel van het land te veroveren.

Azerbeidzjan countert: “Wij hebben geen territoriale aanspraken op Armenië. We willen gewoon de 42 km lange verbinding tussen de twee delen van ons grondgebied, langs de grens met Iran, herstellen. In de eerste fase, het herstel van de spoorwegverbinding die tijdens de Sovjettijd bestond. U kunt het model van Kaliningrad (Russische enclave tussen Polen en Litouwen) bestuderen. Maar de veiligheid van het transitverkeer op Armeens grondgebied moet gegarandeerd worden, want zelfs in de Sovjettijd werden passerende treinen gestenigd. En het is logisch dat we ons hierover zorgen maken, want we zijn gescheiden door dertig jaar conflict.” Een conflict waar misschien een einde aan moet komen: “Geef vrede een kans.”