Maatschappelijk middenveld Azerbeidzjan doet beroep op internationale organisaties over Armeense lucht- en watervervuiling

Maatschappelijke organisaties die actief zijn in de Republiek Azerbeidzjan hebben een beroep gedaan op de Verenigde Naties (VN) en de internationale gemeenschap over de milieurampen die zijn begaan door de Republiek Armenië en die regionale en wereldwijde gevolgen hebben voor het ecosysteem van de aarde (Bewijs en Onderbouwde Feiten is bijgevoegd).

Report.az meldt dat de oproep luidt:

De voortdurende mijnbouwactiviteiten in Azerbeidzjan aan de grenzen door Armenië hebben geleid tot de degradatie van het ecosysteem, wat niet alleen een aanzienlijke bedreiging vormt voor het milieu van Armenië, maar ook voor de buurlanden. De milieuschade die door mijnbouwactiviteiten wordt veroorzaakt, heeft grensoverschrijdende gevolgen en brengt de gezondheid en het welzijn van gemeenschappen in de regio en daarbuiten in gevaar.

Het ondoorzichtige en oncontroleerbare exploitatieproces in de mijnbouwindustrie in Armenië schaadt mens en milieu, gezien de verstrekkende gevolgen en de bedreiging die het vormt voor de menselijke gezondheid, het milieu en echte duurzaamheid. Zeer giftig chemisch afval van de industrie vervuilt bijna alle grensoverschrijdende waterlopen. Dit heeft gevolgen voor de menselijke gezondheid en veiligheid, flora, fauna, bodem, lucht en waterstructuren.

Het verontrustende vooruitzicht van lozing van dit afval in de rivier de Araz geeft aanleiding tot bezorgdheid over de gevolgen voor de flora en fauna in de rivier en de uitgestrekte boerderijen die afhankelijk zijn van het water van de Araz voor irrigatie. De mogelijke schade aan de drinkwatervoorziening brengt risico’s met zich mee voor de menselijke gezondheid en de waterveiligheid, wat zou kunnen leiden tot de verspreiding van besmettelijke ziekten in de grensdorpen. Deze situatie kan een ernstige crisis voor de volksgezondheid veroorzaken voor zowel Azerbeidzjan als Armenië.

Op dit moment ontvangt Armenië subsidies van de Europese Unie in het kader van het EU4Environment: Green Economy in Eastern Partnership Countries-programma voor de ontwikkeling van groene industrie. Wij roepen de Europese Unie op om ervoor te zorgen dat deze financiering wordt gebruikt voor het beoogde doel en niet voor activiteiten die de natuur vernietigen en het ecologisch evenwicht in de regio verstoren.

Armenië schendt als ondertekenaar internationale milieunormen en -standaarden en veel van de VN-verdragen over milieubeoordeling, waaronder het VN-verdrag inzake de bescherming en het gebruik van grensoverschrijdende waterlopen en internationale meren, het Protocol “Water en Gezondheid”, het VN-verdrag van Bazel inzake de beheersing van de grensoverschrijdende overbrenging en verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen van de Economische Commissie voor Europa, het VN-Verdrag betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand, het Verdrag inzake milieueffectrapportage in grensoverschrijdend verband van de Economische Commissie voor Europa van de VN (Verdrag van Espoo), de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN, de Leidende beginselen van de VN inzake bedrijfsleven en mensenrechten, het Verdrag betreffende grensoverschrijdende rivieren, enz.

Wij weten dat de Verenigde Naties en internationale organisaties die hieronder vermeld staan, een cruciale rol spelen bij het aanpakken van milieukwesties en hulp kunnen bieden bij het aanpakken van milieuproblemen veroorzaakt door Armenië. Wij geloven dat zij diplomatieke onderhandelingen en dialogen tussen de betrokken landen kunnen vergemakkelijken om de milieuproblemen aan te pakken. Ze kunnen optreden als bemiddelaars om dialoog en samenwerking te bevorderen bij het vinden van oplossingen die voor beide partijen voordelig zijn, en ze kunnen technische expertise bieden door milieubeoordelingen uit te voeren waarbij internationale NGO’s en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties uit landen in de regio betrokken zijn (waaronder NGO’s uit Georgië en Azerbeidzjan) om inzicht te krijgen in de omvang van de schade en mogelijke oplossingen. We doen een beroep op deze organisaties om druk uit te oefenen op Armenië om de bestaande milieuverdragen na te leven. We verzoeken hen om de naleving van internationale milieunormen te garanderen door toezicht te houden op de activiteiten van industrieën.

De oproep is naar de volgende internationale organisaties gestuurd:

Secretaris-generaal van de Verenigde Naties

Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR)

Conferentie van de Verenigde Naties voor Handel en Ontwikkeling (UNCTAD)

Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP)

Programma Menselijke Nederzettingen van de Verenigde Naties

Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP)

Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties

Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF)

Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR)

VN-Vrouwen

Economische Commissie van de Verenigde Naties voor Europa (UNECE)

Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO)

Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO)

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)

Speciale VN-rapporteur voor mensenrechten en milieu

Speciale VN-rapporteur over giftige stoffen en mensenrechten

Speciale VN-rapporteur voor de bevordering en bescherming van de mensenrechten in het kader van de klimaatverandering

Europese Commissie

Europese Raad

Europees Parlement

Europees Milieuagentschap

Raad van Europa

Wereld Natuur Fonds (WWF)

Wereldmilieufonds (GEF)

Vrienden van de Aarde

Gemenebest Mensenrechten Initiatief (CHRI)

Greenpeace

Bewijzen en onderbouwde feiten

Het Zangezur-koper-molybdeencomplex in Gajaran en het mijncomplex in Gafan in Armenië zijn verantwoordelijk voor het vrijkomen van mijnafval dat zware metalen bevat in de rivieren Okchuchay en Araz, die over de grenzen van Iran en Azerbeidzjan stromen. Het Artsevanik reservoir, dat 270 miljoen vierkante meter beslaat en dienst doet als bassin voor mijnafval, vormt een aanzienlijk risico voor de hele regio.

Bovendien vormt het mijnafvaldepot Gutgum (Qeganush) in Armenië, met een oppervlakte van 4,6 miljoen vierkante meter binnen het mijncomplex Gafan, een aanzienlijke bedreiging voor de regio. Het mijnafval dat zware metalen bevat van de gecombineerde koper-molybdeenmijn Akarak (Agarak) vervuilt de rivier de Araz verder via de rivier de Karchivanchay, waardoor het vervuilingsprobleem nog verergert.

De voortdurende activiteiten van de Dashdam goudmijn in Goyce (Sevan), waar jaarlijks ongeveer 10.000 ounces goud worden verwerkt, hebben geleid tot voortdurende vervuiling en het giftige afvalwater verontreinigt nabijgelegen rivieren, waaronder de Barghushad (Vorotan) rivier, die dient als een cruciale bron van zoet water. De Barghushad rivier mondt op haar beurt uit in de grensoverschrijdende Araz rivier.

In de regio Lori in Armenië produceert de Akhtala mijn ongeveer 5 duizend ton koper en lood per jaar, wat leidt tot vervuiling van de nabijgelegen rivier de Tona (Debed). De Tona rivier mondt vervolgens uit in de Kur rivier. De Akhtala-mijn werd in 2017 door de regering gesloten op aandringen van maatschappelijke organisaties en milieuactivisten uit Armenië, maar werd helaas weer in gebruik genomen in 2020.

De Gafan Mangaanfabriek, verantwoordelijk voor de productie van mangaanerts, mangaandioxide en andere mangaanproducten, met een jaarlijkse productie van ongeveer 1,5 miljoen ton erts, vervuilt de nabijgelegen rivier de Barghushad aanzienlijk, die dient als belangrijke bron van drinkwater voor de zuidelijke Kaukasus. Deze verontreinigende stoffen dragen bij aan verschillende gezondheidsproblemen, waaronder ademhalingsproblemen, neurologische aandoeningen en kanker.

De Ellar (Gotayq) metallurgische fabriek, die zich bezighoudt met de productie van koper, zink en lood, is verantwoordelijk voor de vervuiling van de Arpachay rivier, die een belangrijke bron van drinkwater is, met zware metalen zoals koper, lood en cadmium. Dit heeft een nadelig effect op de menselijke gezondheid, voornamelijk door de aanzienlijke luchtvervuiling met zwaveldioxide, stikstofoxiden en zwevende deeltjes.

De Goyche (Gegharkunik) Kopersmelterij, die jaarlijks ongeveer 100.000 ton koper verwerkt, stoot aanzienlijke hoeveelheden zwaveldioxide en andere verontreinigende stoffen uit in de atmosfeer. Dit leidt tot luchtvervuiling en zure regen. Net als de Ellar fabriek loost ook de Goyche Kopersmelterij haar afvalwater in de Arpachay rivier, de belangrijkste bron van drinkwater. Als gevolg hiervan komen verontreinigende stoffen die door de Arpachay rivier worden meegevoerd uiteindelijk in de Araz rivier terecht.

De bouw van een grote metallurgische fabriek in Arazdeyan (Yeraskh), die milieuvoorschriften en internationale verdragen aan zijn laars lapt, moet een halt worden toegeroepen. De potentiële impact van giftig chemisch afval van deze fabriek op het lokale ecosysteem is immens. Deze verontreiniging van de drinkwatervoorraden verhoogt ook het risico op de verspreiding van besmettelijke ziekten in de grensgebieden, waardoor een ernstige crisis voor de volksgezondheid ontstaat die zowel Azerbeidzjan als Armenië treft.

Het mijnafval dat zware metalen bevat en afkomstig is van de goudafzetting Amuldagh (Amulsar) versnelt het erosieproces in het Kaukasusgebergte aanzienlijk. Het afval van de mijn wordt via de rivieren Bargushad (Vorotan) en Hakari in de rivier Araz geloosd. De afzetting ligt ook in het gebied tussen de rivieren Arpachay en Bazarchay, die beide door het grondgebied van Azerbeidzjan stromen. Deze industrie vormt een ernstig gevaar voor het bekken van de Kaspische Zee via de Kura rivier, die samenvloeit met de vervuilde Araz rivier. Als gevolg hiervan veroorzaakt het niet alleen aanzienlijke ecologische schade aan Azerbeidzjan, maar ook aan Iran en andere Kaspische landen.

Volgens het verslag over de klacht die op 28 februari 2023 door 4 dominante maatschappelijke organisaties die actief zijn in Armenië, is ingediend bij het Permanent Comité van de Conventie van de Raad van Europa inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk leefmilieu in Europa, blijft het luipaard ernstig bedreigd nadat de exploitatie van het gebied van de Amuldagh (Amulsar) goudmijn begon. Volgens het onderzoeksartikel Distribution and Status of the Persian leopard in the Caucasus Ecoregion lijken luipaarden voornamelijk bedreigd te worden door fragmentatie van habitatpatches, versterkt door sociaaleconomische ontwikkeling en politiek uitdagende omstandigheden.

Het rioolwater van de bovengenoemde industrieën heeft een negatieve invloed op het waterleven en vormt een ernstige bedreiging voor zowel het ecosysteem als de mens.

De mijnbouwindustrie in Armenië schendt de meeste milieunormen en -standaarden en VN-verdragen, waaronder:

1.Het VN-Verdrag inzake de bescherming en het gebruik van grensoverschrijdende waterlopen en internationale meren – het Verdrag van Helsinki, aangenomen op 17 maart 1992, richt zich op de bescherming en het gebruik van gedeelde waterlichamen en internationale meren. Het verdrag erkent dat elke significante nadelige invloed op het milieu als gevolg van veranderingen in grensoverschrijdende wateren, veroorzaakt door menselijke activiteiten, onder de jurisdictie van de betrokken partijen valt. Armenië schendt echter de regels en modaliteiten van dit verdrag door milieuschade toe te brengen aan grensoverschrijdende waterlopen.

2.Het Protocol “Water en Gezondheid”, een onderdeel van het Verdrag inzake de bescherming en het gebruik van grensoverschrijdende waterlopen en internationale meren van de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties, legt sterk de nadruk op het behoud van waterecosystemen en het voorkomen, beheersen en terugdringen van watergerelateerde ziekten. Om de doelstellingen te bereiken, moeten de partijen die deelnemen aan het protocol nationale en lokale doelstellingen opstellen voor de drinkwaterkwaliteit, de lozingskwaliteit en de efficiëntie van watertoevoer- en afvalwaterbehandelingssystemen. Als ondertekenaar van het protocol komt Armenië zijn verplichtingen niet na met zijn mijnbouwactiviteiten die schade toebrengen aan grensoverschrijdende waterlopen en meren.

3.Het Verdrag van Bazel inzake de beheersing van de grensoverschrijdende overbrenging en de verwijdering van gevaarlijke afvalstoffen van de Economische Commissie voor Europa van de VN; de overkoepelende doelstelling van het Verdrag van Bazel is het beschermen van de menselijke gezondheid en het milieu tegen de schadelijke effecten van gevaarlijke afvalstoffen. Als ondersteunend onderdeel van het verdrag schendt Armenië de doelstellingen ervan door het milieu te schaden met gevaarlijk afval van de bovengenoemde mijnbouwindustrieën.

4.Het VN-Verdrag betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand biedt een kader voor internationale coördinatie van het beleid inzake luchtverontreiniging. Ratificatie en uitvoering van het verdrag en de bijbehorende protocollen zijn voor veel partijen bedoeld om de gevolgen voor de gezondheid en het milieu op een kosteneffectievere manier te verminderen dan met unilaterale maatregelen. Tot op heden heeft Armenië nog geen level of negotiation playing field voor de mijnbouwindustrie ingevoerd.

5.Het Verdrag inzake milieueffectrapportage in grensoverschrijdend verband van de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties (Verdrag van Espoo) is een van de documenten die door Armenië worden geschonden. Het Verdrag van Espoo erkent dat milieukwesties nationale grenzen overschrijden en benadrukt de noodzaak van een internationale dialoog wanneer meerdere staten betrokken zijn bij specifieke gevallen. De aanleg door Armenië aan de grens zonder wederzijdse toestemming van Azerbeidzjaanse zijde is een flagrante schending van het Verdrag van Espoo uit 1991, dat betrekking heeft op de beoordeling van milieueffecten in grensoverschrijdende contexten.

6.Door het plegen van deze milieumisdaden schendt Armenië de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN, met name de 3de over “Goede gezondheid en welzijn”, de 6de over “Schoon water en sanitaire voorzieningen”, de 12de over “Verantwoorde productie en consumptie”, en de 16de over “Klimaatverandering”, de 13de over “Bestrijding van de gevolgen van klimaatverandering” en de 15de over “Bescherming van het ecosysteem van de aarde”.

7.De UN Guiding Principles on Business and Human Rights bieden een kader voor het bevorderen van verantwoordelijk gedrag in het bedrijfsleven, met inbegrip van de mijnbouwindustrie. Deze principes benadrukken dat bedrijven mensenrechten moeten beschermen, negatieve milieueffecten moeten voorkomen en op een transparante, inclusieve manier met getroffen gemeenschappen moeten communiceren. Wij roepen de bedrijven ook op om de bovengenoemde risico’s te erkennen en hun steun aan de mijnbouwindustrie, die enorme negatieve gevolgen voor het milieu heeft, te staken.

8.Het Verdrag van Aarhus speelt een belangrijke rol bij het garanderen van toegang tot informatie, inspraak en rechtvaardigheid in milieukwesties. Als ondertekenaar van dit verdrag moet Armenië zijn verplichtingen nakomen door ervoor te zorgen dat de bevolking van de getroffen regio toegang heeft tot informatie over mijnbouwactiviteiten, deelname aan besluitvormingsprocessen en manieren om milieuschade te elimineren.

Wij roepen de VN en internationale organisaties op om te reageren op de voortdurende gepleegde milieurampen die hierboven zijn opgesomd, gezien de schending van de internationale normen en principes om ervoor te zorgen dat er een einde komt aan de voortdurende milieuovertredingen van Armenië.